Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS) Nedir? YBS’nin Gelecekteki Yeri

Yönetim bilişim sistemleri üç kavramın bir arada kullanıldığı kapsamlı bir tanımlama içerir. Bilginin toplanması, bilginin aktarımı ve bilginin sunulması için bilgi akışının hem donanım hem yazılım hem de analiz ile en iyi şekilde bütünleyen bir sistemdir.

YBS bir işletmede yönetimin ihtiyaçlarına göre geliştirilir. Hangi bilgilere ihtiyaç varsa o bilgiler toplanır, işlenir. O bilgiler incelenir ve sunulur. Haftalık bilgi akışı olduğu gibi günlük, aylık ve yıllık neticeler ortaya çıkar. Yöneticiler için bu neticeler önemlidir. Çünkü bilginin doğru biçimde ve doğru zamanda gelmesi ve işlenmesi bu yapıya bağlıdır.

Bu yapı sayesinde işletmeler başarılı olur. Bu yapıyla beraber doğru bilgiye zamanında ve güvenilir biçimde erişim gerçekleşir. Teknolojinin gelişmesi, yazılımların bu alanda ilerlemesi ve yöneticilerin karar alırken gereksiz bilgilere veyahut veriye ihtiyaç duymaması bu alanın gelişmesini sağlamıştır.

Bir iş yerindeki yöneticinin ve çalışanların yeni ürün ortaya çıkarmalarında veyahut oluşan bir problemin çözümünde, risklerin analizinde ve daha birçok konuda YBS gereklidir. Karar verme ve plan yapma süreçlerinde rehberlik eder, yol açar, destek verir. Yani bilginin etkin bir şekilde kullanılması hem de bunun üst seviyedeki bir teknoloji ile yapılması bir işletmede karar alma stratejilerini geliştirir ve yönetir.

Yönetim Bilişim Sistemleri Neden Bir İhtiyaç?

Yönetim bilişim sistemleri bilgiye dayalıdır. Bilginin hem toplanması hem işlenmesi hem de aktarılması bu yapıyla gelişir. Günümüzde bilgiye sahip olan güce de sahip demektir. Fakat sahip olunan bilgi etkili bir şekilde yönetilmezse değerini kaybeder. İnsanlar bilginin getirdiği başarıyı ve rekabet avantajında önemini kavradıkları için bilginin işlenmesine ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacı tetikleyen unsurlar ise şöyledir:

• Farklı bilgilerin farklı kaynaklardan gelmesi, bilginin organizasyonunu gerektirdi. Bilgiye her istendiğinde kolayca erişme ve onu verimli bir şekilde kullanma ihtiyacı doğdu.
• Bilginin doğru zamanda doğru kişilerle paylaşılması, bilginin güvenli şekilde aktarılmasına olan ihtiyacı artırdı. Bilgiye erişim güvenliği hem işletmeler hem de bireyler için oldukça önemli hale geldi.
• İşbirliğinin sağlanması için bilginin doğru bir şekilde yönlendirilmesi hem organizasyonlar hem de işletmeler için gerekli görüldü.
• YBS ile bir bilginin analiz edilmesi, onun ihtiyaca göre sunulması hangi alanda olursa olsun doğru ve yerinde karar verme mekanizmasını geliştirdi.
• Bilgi, bir işletmeyi ayakta tutabilecek en önemli unsurdur. Çünkü piyasa koşulları, tüketicilerin istekleri gün be gün değişir. Özellikle teknolojinin hızlı ilerlemesi, müşteri memnuniyetini sağlamak için müşterinin beklentilerini anlamak ve ona göre strateji geliştirmeyi gerektirir.
• Bir işletmenin rekabetçi bir ortamda bulunduğu konumu hem muhafaza etmesi hem de daha da büyümesi için bilgiye ihtiyacı vardır.

Bu unsurlara daha pek çok madde eklenebilir. Ama buradan bile çıkarabildiğimiz en önemli detay, günümüzün bilgi çağı olduğu ve bilginin güvenli şekilde aktarılmasının, toplanıp analiz edilmesinin işletmelerin başarısı için kaçınılmaz olduğudur. Hedefine ulaşmak isteyen işletmeler ve organizasyonlar bilgi akışını en iyi şekilde yönetebilmelidir.

Yönetim bilişim sistemleri zaten bu amaç doğrultusunda ortaya çıktı. Teknolojinin gelişmesi ile iş dünyasının evrimi ve bu döngü içinde teknolojinin bilgiyi işleme usulü değişti. Bu değişim de bu alanı günümüze kadar getirdi. Bundan sonra da hızlı bir dönüşüm devam ediyor.

Yönetim Bilişim Sistemleri Nasıl Bir İvme İle Günümüze Geldi?

20. yüzyıla kadar geçen süreçte bilginin saklanmasında kullanılan en yaygın yöntem, herkes tarafından bilindiği üzere elle tutulan kayıtlardı. Belgeler, hatta haritalar, kitaplar ve elle yazılan notlar, dergiler, arşivlenen bilgi kartları bilindik yöntemlerdi.

20. yüzyılın ilk yarısında matematiksel hesaplar için hesap makinesi kullanılmaya başlandı. Daha sonra teknoloji hızla ilerlemeye başladı ve bilgisayarlar yaygınlaştıkça bilginin saklanması, saklandığı yerden alınması, geçmişin analizini yapmak kolaylaştı. Bilgisayarla birlikte büyük verilerin işlenmesi ve istendiğinde kolayca bu bilgilere erişilmesi işleri hızlandırdı. İstatiksel analizler gelişti.

Yönetim bilişim sistemleri tam da bu noktada değer kazandı. Çünkü işletmeler sanayi devriminin getirdiği ivmeyle büyümeye başladı. Bu büyüme elde edilen bilgilerin akışını kontrol etme zorunluluğunu doğurdu. Fakat yığınla bilgiyi yönetmek, bilgileri ve veri akışını kontrol etmek kolay değildi.

Bilgisayar ve gelişen teknoloji bu evrede iş süreçlerini yönetmede büyük bir yardımcı oldu. İşlemler, bilgilerin saklanması, tekrarlayan işlerin kolaylıkla kaydedilmesi verimliliği artırdı. İnsan eliyle yapılan kayıtlarda hatalar oluyordu. Yapılan yanlışlar ortadan kalktı. İşletmeler için stratejik kararlar almayı kolaylaştırdı. Risk yönetimi daha kolay hale geldi.

İnternetin gelişiyle beraber de bilginin yayılma hızı tahminden de fazla sürat kazandı. Artık dünyanın herhangi bir yerindeki bilgiye erişim saniyeden de daha kısa sürede gerçekleşir oldu. Şu anda da yapay zeka sistemlerinin devreye girmesiyle büyük miktardaki veriler karar mekanizmasında otomatik olarak kullanılıyor. YBS de hızla gelişmeye devam ediyor.

YBS Süreçleri Nasıl Yönetir?

YBS kullanım alanı oldukça geniştir. Çünkü bir organizasyonun veya bir işletmenin bilgi ihtiyacı bu alanla karşılanır. Bu alan, bir işteki sürecin en verimli şekilde yönetilmesi için ortaya çıkmıştır. Bu alanda kullanılan kaynaklar şunlardır:

• Veri
• Donanım
• Yazılım
• İletişim teknolojileri
• İnsan kaynakları

Yönetim bilişim sistemleri hem işletmelerle hem de kuruluşlarla ilgili verileri toplar. Bu verileri bilgiye dönüştürür. Bu bilgiler de yöneticilerin bir şey hakkında karar vereceği zaman süreçleri iyi yönetmesini sağlar. Bu da bir işletmenin performansını etkiler. Bu alanın ilerlemesinde teknoloji çok önemlidir. Çünkü temel yapı onun üzerinden ilerler. Bilgisayar, internet, kurulan ağlar, yazılımlar olmasa bu alanda doğru bir veri akışı da olmaz.

Bu alan sayesinde aynı anda hem bilgiye hem de bilginin işlenerek iş sürecine katkısına hem de iletişim teknolojilerine odaklanılır. Özellikleri şöyle sıralayabiliriz:

• Bilgiyi kontrol odaklı çalışır.
• Bilgiye hızlı ve kolay erişim sağlar.
• Verilerin kaydı ve işleme fonksiyonları ile çalışır.
• Mevcut bilgilerle veri akar.
• Raporlamaya dönük bir çalışma sunar.
• Yetkililerin erişimine izin verir.
• İşletmenin kendi içindeki verilerle ilgilenir.

Yönetim Bilişim Sistemleri İşletmelere Nasıl Bir Fayda Sağlar?

Yönetim bilişim sistemlerini kullanan işletmeler, kendi amaçları ve hedeflerine göre bu alanı entegre ettiklerinde rekabet avantajı sağlar. Herkes kendi alanına göre veriler elde eder. Ve istediği bilgiye en kısa sürede ulaşır. Bu alanın başka avantajları neler?

• Hem yöneticiler hem de çalışanlar bilgilere istedikleri anda erişebilir.
• Tekrarlayan işleri otomatikleştirerek hem zaman hem de kaynak verimi sağlar.
• Doğru karar almayı destekler.
• Verileri analiz ederek risklerin daha kolay yönetilmesine imkân sunar.
• Müşteri ilişkilerini en iyi seviyede tutar. Müşterilerin ihtiyaçlarını ve taleplerini belirleyerek kişiye özel hizmet sunmayı getirir.
• Potansiyel müşteriler için süreçler kaliteli bir şekilde yürütülebilir.
• Tahmini satış listeleri yapılabilir.
• Pazarlamada etkin yöntemler kullanılır.
• Tedarik zincirinde oluşabilecek aksaklıkların önüne geçilir.
• Sorunlar hızla çözüme kavuşur.
• Lojistik istendiğinde daha etkili ilerler.
• Verimlilik artar.
• Maliyetler azalır.

YBS İş Olanakları Neler?

Yönetim bilişim sistemleri aslında iş dünyası içinde yer alan herkes tarafından kullanılır. Bu sebeple de hem kamuda hem de özel sektörde geniş bir iş alanı vardır. Hatta gelecekte daha fazla istihdam sağlanacak bir alandır. Bu alanla ilgili iş yapacak kişilere en fazla şu şirketlerde ihtiyaç vardır:

• Bilgi işlem merkezleri
• Yazılım şirketleri
• Danışmanlık şirketleri
• Sistem geliştirme bölümleri

Kariyerini bu alanda planlamak isteyenler için alana göre unvanlar da şöyle olabilir:

• Yönetim bilişim sistemleri uzmanı
• Proje yöneticisi
• İş analisti
• Sistem yöneticisi
• Veri tabanı yöneticisi
• İnsan kaynakları uzmanı
• Teknik destek uzmanı
• IT Uzmanı
• Yazılım geliştirici
• SEO uzmanı
• Kurumsal kaynak planlama uzmanı
• Bilişim teknolojileri danışmanı
• ERP danışmanı

Pek çok meslek dalı ve kurum faaliyetlerini yürütürken YBS mezunlarından destek alır. Bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Ağ ve güvenlik uzmanları
• Yazılım şirketleri
• Danışmanlık hizmeti veren şirketler
• Hukuk danışmanları
• Okullar
• Eğitim danışmanlık firmaları
• Halkla ilişkiler
• Pazarlamacılar
• Satış firmaları
• Lojistik şirketleri
• Stok yöneticileri
• İnsan kaynakları departmanları
• Sağlık kuruluşları
• Finans kurumları

Yönetim Bilişim Sistemleri ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi

Yönetim Bilişim Sistemleri lisans eğitimi düzeyinde birçok üniversitede yer alan ve son dönemde oldukça rağbet gören eşit ağırlık puan türüne sahip bir bölüm olduğunu bilirsiniz. Ülkemizde fakülte bazında ilk kez Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi bünyesinde 2008 yılında kurulan bölümümüz, güncel tutulan müfredatıyla yazılım ağırlıklı bir konumda yer alıyor. 1. sınıftan itibaren Algoritma ve Programalamaya Giriş dersi ile başlayan yazılım ve bilişim derslerimiz bölüm sonuna kadar devam etmekle beraber matematik, muhasebe, istatistik, yöneylem araştırması, veri madenciliği gibi önemli dersleri de alıyoruz. Detaylı bilgi için buradaki linkte yer alan tabloyu inceleyebilirsiniz.