Merkezi İşlem Birimi (CPU), bir bilgisayarın “kontrol merkezi” olarak görev yapan ana bileşenidir. “Merkezi” veya “ana” işlemci olarak da adlandırılan CPU, makinenin işletim sistemini ve uygulamalarını çalıştıran karmaşık bir elektronik devre setidir. CPU, çoğunlukla cihaz üzerinde çalışan donanım ve yazılım programlarından gelen talimatları yorumlar, işler ve yürütür.
CPU, veri girişini daha kullanılabilir bilgi çıkışına dönüştürmek için aritmetik, mantık ve diğer işlemleri gerçekleştirir.
İşlemci (CPU) Hakkında Bilmemiz Gerekenler
Mikroişlemciler, milyonlarca transistörden oluşmaktadır. Elektrik sinyalleri bunların üzerinden akar. Devrede elektrik sinyalinin olması “1”, elektrik sinyalinin olmaması “0” ile ifade edilir. İşlemci, bu işlemleri en basit sayma sistemi olan ikilik düzen, yani 0 ve 1 sayılarını kullanarak yapar. Bu sayıların kapladıkları alana bit adı verilir.
İşlemcinin Yapısı
İşlemci giriş birimlerinden aldığı komutları ve verileri kendi içerisinde çekirdek, ön bellek, aritmetik mantık birimi ve kontrol birimiyle işler ardından çıkış birimine iletir.
İşlemci (CPU) Hangi Bölümlerden Oluşur
- Çekirdek
- Aritmetik Mantık Birimi
- Ön Bellek
- Kontrol Birimi
Çekirdek Nedir ?
Çekirdek aslında işlemcinin ta kendisidir. Komutları çalıştıran ana merkezdir ve çalıştırma birimi (Execution Unit) olarak adlandırılır.
Aritmetik Mantık Birimi (Aritmetic Logic Unit)
Matematiksel ve mantıksal işlemlerin yapıldığı bölümdür. İşlemci girilen verileri ikilik sayı sisteminde toplayıp, çıkarma işlemlerini bu birimde gerçekleştirir.
Ön Bellek (Cache)
Ram (Read Acces Memory)’den gelen veriler genellikle işlemcinin hızına yetişemezler. Bu soruna çözüm getirmek için işlemci içerisinde yüksek hızlı bellekler bulunur. Buna “ön bellek” veya “cache” denir.
Kontrol Birimi
İşlemciye gelen komutları anlayıp işletilmesini sağlar. İşlemcinin içerisindeki ve dışındaki birimlerin senkronizasyonunu sağlar.
İşlemcinin Hızı
İşlemcilerde hız, bir birim zamanda meydana getirebildiği işlem sayısıdır. “Hertz” ile ifade edilir. Bir saniyede yapılan bin adet adet işleme kilohertz (Khz), milyon adet işleme megahertz (Mhz), milyar adet işleme ise gigahertz (Ghz) denir.
Bilinesi Gereken İşlemci Üreticileri
Intel, AMD, Cyrix, Motorola, Mostek, NexGen gibi farklı işlemci üreticileri vardır. Bunlardan en önemlileri Intel ve AMD firmalarıdır.
Intel İşlemciler
Intel 4004
1971 yılında Intel tarafından üretilen ve ilk işlemci olarak kabul gören 4004 işlemcisinin sadece 16 pini vardı ve anakarta sabitlenmiş haldeydi.
Intel 8086
1978 yılında üretilen 8086, kişisel bilgisayarlar için kullanılan ilk işlemciydi. 8086 işlemcisi 16 bitlik, 5 mhz hızında çalışan bir işlemciydi. Sonrasında 80286, 80386 ve 80486 işlemcileri yaygın olarak kullanıldı.
Pentium
Intel 80486 dan sonra üretilen intel firmasının beşinci kuşak işlemcisidir. İsmi penta’dan gelir. Bu işlemci adeta bir devrim niteliğindedir diyebiliriz. Intel Pentium serisinde çoklu ortam eklentisi teknolojisini getirmiştir, bu özellik sayesinde çoklu ortam uygulamalarını kullanma şansımız olmuştur.
Intel Xeon
Intel’in sunucu bilgisayarla için ürettiği gelişmiş bir merkezi işlem birimidir.
Intel Itanium
Intel’in günümüzdeki çoğu bilgisayarda kullanılan işlemcisidir. Evet ismi böyle tanıdık gelmese bile aslında bildiğimiz intel core i3, core i5 ve i7 işlemcilerin önündeki “i” ibaresinin açılımıdır.
Intel Core Ultra
Intel’in geçtiğimiz sene yaptığı isim değişikliğinden sonra ‘Core i7’ veya ‘Core i5’ ifadelerindeki ‘i’ kavramı yerini Ultra’ya bıraktı. Pazarlama açısından alınan bu karar, yeni nesil işlemcilerin özellikle yapay zeka tarafında aldığı iyileştirmelerin bir yansıması olarak yorumlanabilir.
